Çocuklarda Duygusal Dayanıklılık

Çocuklar da tıpkı yetişkinler gibi günlük hayatlarında birçok durumla ve duyguyla baş etmek zorundadırlar.

Özellikle günümüzün karmaşık dünyasında çocuklardan yeni koşullara uyum sağlamaları, sabretmeleri, öğrenmeye ve gelişmeye devam etmeleri; zorluklara ve yeni koşullara uyum sağlamaları gibi tüm bu konularda onları desteklemek gerekir. Hayatta zorluklara rağmen ilerlemeyi ve gelişmeyi sağlayan şey ise duygusal dayanıklılıktır. 

Rezilyans yeni bir kelime gibi görünse de pek çoğumuzun bildiği en azından aşina olduğu esneyebilme- toparlanabilme becerisi olarak kullanılıyor.

Biraz daha açıklayıcı tanımı ise Çocukta Rezilyans kitabında şu şekilde yer alıyor:

“Olumsuzluklara karşı hazırlıklı olma, stres ve tramvayla başa çıkabilme, zor koşullara uyum

sağlama, yıkıcı deneyimlerden bir şeyler öğrenerek başa çıkma ve gelişme kapasitesidir. Hem

ruhsal, hem de fiziksel esneklik ve dayanıklılıktır.”

Biz de kısaca rezilyansa olumsuzluklar geçince eski haline dönebilme becerisi yani bir

anlamda kırılmadan bükülebilme becerisi diyebiliriz.

Günümüzde çocuklar sıklıkla sorunlarla baş başa kalmamakta, ebeveynler pek çok sebeple

çocukların karşılaşacakları olası sorunları ya daha ortaya çıkmadan engellemekte ya da bir

şekilde kendileri çözme yoluna gitmekteler.

Her ebeveyn çocuğu için en idealini, en iyisini, en güzelini ister; mutlu olsun, üzülmesin,

endişelenmesin, kaygılanmasın, hayal kırıklığına uğramasın diye çabalar. Bunlar elbette çok

anlaşılır ve insani duygular ve isteklerdir. Ancak burada unutmamamız gereken şey şudur ki;

çocuklar hiçbir olumsuz duyguyla baş başa kalmazlarsa, üzülmezlerse, hayal kırıklığı

yaşamazlarsa, bu duygularla baş etmeyi de öğrenemez ve güçlenemezler. Zorluklarla

karşılaşıp bu duyguları deneyimlediklerinde bu sorunların içinden her seferinde biraz daha

güçlenerek çıkarlar. Onların yerine bu karşılaşabilecekleri sorunları biz çözdüğümüzde ise

çocuklar sorunun farkında bile olmazlar ve farkında olmadıkları durumları yönetemezler.

Sorunlarla karşılaşmaları olumsuz duyguları da fark etmeleri anlamına gelir ve bu

farkındalıkla sorunlarla başa çıkmak için kendilerine güvenmeyi öğrenirler. Okul öncesi

dönemde çocuklara her ne kadar dünyanın iyi bir yer olduğu imajını oluşturmamız

gerektiğinin üstünde dursak da; çocuğun büyürken karşılaşması gereken sorunlar da bu

dünyanın bir parçası olarak görülmelidir.

Çocuklarımızda rezilyansı nasıl sağlayabilir, bu potansiyellerini nasıl arttırabiliriz?

• Çocuklarımızın koşulsuz sevgiyi hissetmelerini sağlayarak, ancak koşulsuz sevdildiğimiz ortamlarda yeniliklerden korkmayarak alan açabiliriz ve deneyimlerde cesaretli olabiliriz.

• Sorunları çözmede örnek alabileceği yetişkinlerin varlığını kaynağa dönüştürerek;

yani sizlerin karşılaştığınız sorunları nasıl çözdüğünüzü çocuğunuzun görmesine

olanak yaratarak. Yani çocuklar arkalarında dağ gibi duran ve çözüm üreten, bunun için çabalayan yetişkinler görmelidir.

• Çocuğun kendine güvenmesini sağlayarak ve sizlerin de ona olan güvenini

hissettirerek; başarsını görüp takdir ederek yeterlilik duygularını desteklemek gerekir.

• Rutinler belirleyerek; böylece çocuklar neyi ne zaman yapacaklarını bilecek ve kendilerini daha güvenli bir ortamda güvenle var edebileceklerdir.

• Yeni şeyler deneyerek, uğraşmaya değer ve tekrar tekrar deneme yapabileceği

meşguliyetler yaratarak; çocuklar kendilerini meşgul edeccek şeyi daima bulurlar. Yeteri kadar desteklemeli ve alan açılmalıdır.

• Geleceğe dair planlar yapmasını sağlayarak; belirli hayaller, hedefler koymak çocukların yaşamın bir anlamı olduğuna, bi amaca yönelmelerine, bunun için çabalamalarına ve zorluklar karşısında ilerlemeye devam etmelerini sağlar. Böylece her ilerlemede kendilerine duydukları saygı ve güven artacaktır.

• Zorlukların, aksiliklerin ve değişimin karşısında verdiğimiz tepkilerle onlara örnek olarak; dünya üzerinde sonsuz ihtimal var. Büyüdükçe, hayatın farklı yönlerini öğreniyor ve birçok deneyim elde ederiz. Değişimlerin her zaman var olacağını, değişime uyum sağlayabilmek için neler yapabilecekleri konusunda örnek olmak gerekir. Büyümenin ve değişmenin endişe verici değil yeni fırsatlar ve ihtimaller için bir fırsat olduğunu görmeliler.

Ve olabildiğince umutlu olarak. Hayata karşı genel yaklaşımımız; her şeyin öyle ya da böyle bir çözümü olduğu yönünde olmalıdır. Pozitif bir şekilde çözüm üretmeye çabalamak, üstesinden gelinebildiğini göstermek çocukların hayatta mücadele güçleri için oldukça önemli.

Bu yolda atacağımız en küçük bir adım bile çocuklarımızın sağlıklı gelişimlerinde,

kendilerine güvenen, ayakları yere sağlam basan yetişkin olmalarında çok çok önemli rol

oynar. Rezilyans özelliklerinin bir kısmının kalıtımsal olduğunu ancak büyük bir kısmının ise

geliştirilebilir olduğunu unutmamak gerekir.